Νησίδα Γυαλί Νισύρου. Εκεί όπου συνυπάρχουν η κόλαση και ο παράδεισος!

Κείμενο - Φωτογραφίες - Βίντεο : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.
Πηγή πληροφοριών : http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=378692
                                      http://oryktos.blogspot.gr/2011/02/to.html

Το Γυαλί αποτελεί από μόνο του μια κατηγορία στο νοτιοανατολικό Αιγαίο! Όχι γιατί είναι το μοναδικό νησί στο οποίο ανθεί λατομική δραστηριότητα, αλλά γιατί λόγω του μικρού του μεγέθους η εξόρυξη της ελαφρόπετρας και του περλίτη καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο τμήμα του με το υπέροχο φυσικό περιβάλλον να προσπαθεί απεγνωσμένα να αναπνεύσει, να επιβιώσει. Είναι φανερό πως το μέγεθος του νησιού αυτού συρρικνώνεται με την πάροδο του χρόνου, με τα μηχανήματα, τα ανακυκλώσιμα και τα άχρηστα υλικά να βρίσκονται σε ελάχιστη απόσταση από τις πανέμορφες παραλίες του. Και είναι πράγματι οξύμωρο να στερείται η γειτονική Νίσυρος αμμουδερών παραλιών, με το Γυαλί να έχει τρεις τουλάχιστον υπέροχες αμμουδιές, η μια καλύτερη της άλλης!

Το Γυαλί έχει κηρυχθεί τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους λόγω ακριβώς της ιδιαιτερότητάς του, η οποία διατηρείται μόνο στο ένα τμήμα του, όπου υπάρχουν δάση από κουμαριές και πεύκα. Το σημαντικότερο όμως είναι τα αρχαιολογικά ευρήματα του νησιού. Το τελευταίο, κατά τους αρχαιολόγους, ταυτίζεται πιθανώς με την Κισηρούσα, την οποία αναφέρει ο Πλίνιος, και βρισκόταν απέναντι από το ακρωτήριο της Κνίδου.

«Σημαντικά λείψανα κατοίκησης της Τελικής Νεολιθικής εποχής (4η χιλιετία π.Χ.) βρίσκονται στο Γυαλί, από τα οποία ξεχωρίζουν κτίριο ελλειψοειδούς σχήματος αλλά και αξιόλογα κινητά ευρήματα, όπως δύο χωνευτήρια χαλκού που αποδεικνύουν την πρώϊμη άσκηση μεταλλουργίας», αναφέρει η αρχαιολόγος κυρία Μελίνα Φιλήμονος, προϊσταμένη της ΚΒ' Εφορείας Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού. Αυτό ακριβώς το κτίριο της Νεολιθικής εποχής όμως, εύθραυστο καθώς είναι, αντιμετωπίζει σήμερα τον κίνδυνο της καταστροφής εξ αιτίας της θέσης του πάνω από το λατομείο. Το αίτημα λοιπόν είναι η άμεση στέγασή του.

Ιδιαίτερο εξ άλλου είναι το νεκροταφείο - της ίδιας εποχής - το οποίο αποτελείται από λαξευμένους στο φυσικό πέτρωμα ορθογώνιους τάφους, ενώ απολεπίσματα οψιδιανού έχουν βρεθεί σε διάφορες θέσεις του νησιού, δεδομένου ότι στο βορειοανατολικό τμήμα του υπάρχουν προϊστορικά λατομεία από τα οποία έβγαινε αυτή η ιδιαίτερα σκληρή πέτρα που χρησίμευε για την κατασκευή εργαλείων.

Επειδή μάλιστα η κατοίκηση συνεχίστηκε κατά τους ιστορικούς χρόνους, στη θέση Κάστρο έχουν εντοπισθεί και υπολείμματα οχύρωσης της Ελληνιστικής εποχής, καθώς και μία δεξαμενή. Πλήθος είναι τα όστρακα αγγείων, ενώ ένας τάφος που έχει εντοπισθεί μαρτυρεί τη συνέχεια της κατοίκησης και στην Παλαιοχριστιανική περίοδο. Μπορεί λοιπόν να θεωρείται σημαντικό σήμερα ότι το Γυαλί, το οποίο κατοικείται από δέκα ανθρώπους, κατέχει την πρώτη θέση στην εξαγωγή ελαφρόπετρας παγκοσμίως (με 900.000 τόνους τον χρόνο), ωστόσο... για πόσο ακόμη θα υπάρχει;

O  κ. Λευτέρης Φαίδρος, πρώην γενικός διευθυντής της ΛΑΒΑ Α.Ε. (μία από τις δύο εξορυκτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο νησί), η οποία  εκμεταλλεύεται το απόθεμα ελαφρόπετρας του Γυαλιού, τολμά μια εκτίμηση: "Αποτελεί προσωπική μου άποψη, αλλά αν και τα Ίμια είχαν έστω και μια μικρή αντίστοιχη δραστηριότητα, κανένας Τούρκος δεν θα πήγαινε να σηκώσει σημαία". Η αίσθηση ότι φυλάττουν Θερμοπύλες είναι διάχυτη ανάμεσα στους εργαζόμενους στα ορυχεία. Τριάντα από αυτούς, άλλωστε, είναι σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι του Γυαλιού - δεν υφίσταται συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση για το "πηγαινέλα" στη Νίσυρο ή την Κω. Όπως υποστηρίζουν, ο ορυκτός του πλούτος το έχει σώσει από την ερημιά, από την κοινή μοίρα των μικρών, απομακρυσμένων νησιών (το συγκεκριμένο δεν ξεπερνά τα πέντε τετραγωνικά χιλιόμετρα). Κι ακόμη, ότι γίνεται σημαντική προσπάθεια για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, την κατά το δυνατόν ορθή περιβαλλοντική διαχείριση μιας δραστηριότητας που πληγώνει το φυσικό τοπίο. Eν τούτοις δεν παράγει τοξικά παρά ένα αδρανές υλικό με δεκάδες περιβαλλοντικές χρήσεις ανά τον κόσμο.

Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη, αυτή που πρόσφατα εκφράστηκε και από το Οικολογικό Δίκτυο Αιγαίου "Εύπλοια": ότι η ανελέητη και χωρίς φραγμούς εξόρυξη είναι αυτή που το έχει καταστρέψει ενώ πρόκειται για Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Για του λόγου το αληθές, όπως δηλώνει ο δήμαρχος Νισύρου, "μια επίσκεψη στο νησί μπορεί να πείσει και τον πιο δυσκολόπιστο επισκέπτη. Εκεί μπορεί να δει κανείς ότι η μόνη βλάστηση που υπάρχει στο νησί είναι τα δέντρα που φυτεύουν, κατ' επιταγή της πολιτείας, οι δύο εξορυκτικές επιχειρήσεις".

Ευχαριστούμε την "BLUE STAR FERRIES" και τον κυβερνήτη του πλοίου μεταφοράς προσωπικού "ΑΝΤΩΝΙΟΣ", Σπύρο Χατζηστεφανή.