Καστοριά. Πλούσια, γοητευτική και αφ' υψηλού!

Επιμέλεια : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Είναι όμορφη πόλη η Καστοριά. Μια ομορφιά που εν πολλοίς οφείλει στην ομώνυμη λίμνη (λέγεται και Ορεστιάδα) που βρέχει τα πόδια της και της χαρίζει μια μοναδική γοητεία. Θα μπορούσε μάλιστα να πει κανείς, βλέποντας την πόλη από ψηλά, ότι η Καστοριά μοιάζει με νησίδα που είναι κτισμένη στο μέσον της λίμνης.  

Η λίμνη βρίσκεται σε υψόμετρο 630 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και είναι η ενδεκάτη σε μέγεθος λίμνη στην Ελλάδα. Διαθέτει πλούσια ορνιθοπανίδα καθώς στην περιοχή συναντώνται περισσότερα από 200 είδη πουλιών. Επίσης είναι ιδιαίτερα πλούσια σε ιχθυοπανίδα και θεωρείται η δεύτερη πλουσιότερη λίμνη σε αλιέυματα της Ελλάδας. Η λίμνη αποτελεί ψαρότοπο με συνηθέστερα είδη το γριβάδι, τις τούρνες, τις πλατίκες, τους γουλιανούς, τα γλήνια, τις πέρκες, τις πεταλούδες, τους χρύσκους και τα τσιρόνια.

Πολλές επίσης πάπιες, χήνες, αργυροπελεκάνοι, σκουφοβουτηκτάρια, βουβόκυκνοι και καστανοκέφαλοι γλάροι κατοικοεδρεύουν στη λίμνη και φωλιάζουν στις καλαμιές.

Τους χειμώνες, κατά τους οποίους πάγωνε η λίμνη, οι κάτοικοι για την επικοινωνία με τα χωριά γύρω από τη λίμνη χρησιμοποιούσαν αυτοσχέδια έλκηθρα που τα ονόμαζαν σάνιες, οι οποίες για τους ασθενέστερους οικονομικά ήταν ακριβό είδος. Τα αυτοσχέδια πέδιλα στις σάνιες ήταν κόκαλα ποδιών μουλαριού ή δυο χοντρά μπουκάλια μπύρας και χοντρά υφάσματα για να γλιστράει πάνω στον πάγο. Χαρακτηριστικό της λίμνης είναι ότι παγώνει για περίπου δεκαπέντε μέρες τον χρόνο. Παλαιότερα δε, ο πάγος ήταν τόσο παχύς που από πάνω περνούσαν κάρα φορτωμένα.

Ένα περίεργο φαινόμενο της λίμνης, όπως το περιγράφει ο Παναγιώτης Παπαναούμ στην αυτοβιογραφία του το 1851:

«Και άλλο τι περίεργον συμβαίνει τακτικώς κατ΄ έτος και μήνα Αύγουστον εν Καστορία, το γνωστόν υπό το όνομα: «αρρώστησε το νερό». Η λίμνη της πατρίδος μου σχετικώς προς την ανώμαλον θέσιν της πόλεως διαιρείται εις δύο, εις Δολτζινήν (μεσημβρινήν δηλ. νοτιοδυτική) και Αποζερενήν (Αρκτικήν δηλ. βορειοανατολική). Αρχομένου του μηνός Αυγούστου μέχρι της 15 αυτού, ήτοι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αι εξ επαγγέλματος λευκάστριαι διακόπτουσι τας εργασίας των όπως αι Δρυμάδες, λέγουσαι δε ότι αι δρύμαι της λίμνης κόπτουσι τα πανιά των».

«Το αληθές είναι, ότι αρρωστά το νερόν της λίμνης κατά πρώτον ως επί το πλείστον εις το αρκτικόν μέρος αυτής επί 8 (οκτώ) ολοκλήρους ημέρας και ακολούθως μέχρι της 15ης Αυγούστου εις το μεσημβρινόν. Συμβαίνει δε η ασθένεια του ύδατος, ως αποκαλεί το φαινόμενον τούτο η κοινή των πολιτών φράσις, κατά τον εφεξής τρόπον: Αίφνης η θερμοκρασία του ύδατος ψυχρούται επί τοσούτον, ώστε και η χρήσις των λουτρών της λίμνης υπό πολλών διακόπτεται, το ύδωρ μελανούται και οι ιχθείς μέχρι δύο λίτρων περίπου βάρους νήχονται (κολυμπούν, επιπλέουν) επί της επιφανείας του ύδατος ως μέθυσοι και συλλαμβάνονται υπό των κατοίκων δια της χειρός. Όλως το αυτό φαινόμενο παρουσιάζεται μετά 8 ημέρας εις το αντίθετον μέρος της λίμνης, το μεσημβρινόν, και διαρκεί μέχρι της 15ης Αυγούστου. Ουδεμία μέχρι τούδε, ως πληροφορούμαι, εγένετο απόπειρα περί ανακαλύψεως της καθ΄αυτό αιτίας του φαινομένου, εικάζω όμως ότι αύτη προέρχεται εκ πηγών σιδηρούχων ευρισκομένων εν τω πυθμένι της λίμνης. Ό,τι δε αποκαθιστά σκοτεινόν το φαινόμενον είναι η περιοδική αυτού κατά μήνα Αύγουστον εμφάνισις. Πιθανόν με τον χρόνον να γίνη η ανακάλυψις του εν λόγω φαινομένου υπό επισήμων ανδρών».

Το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα των κατοίκων της Καστοριάς είναι σχετικώς υψηλό και αυτό οφείλεται κυρίως στην επεξεργασία και το εμπόριο των γουναρικών, αν και τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης και της αντίδρασης των ζωόφιλων, τα γουναρικά αγοράζουν περισσότερο οι  ξένοι τουρίστες και ιδίως οι Ρώσοι.

Πανέμορφα τα σπίτια της Καστοριάς και αξέχαστη η διαδρομή γύρω από τη λίμνη αν την κάνει κανείς με τα πόδια ή με το ποδήλατο. Μια μαγευτική, καταπράσινη διαδρομή μήκους 9 χιλιομέτρων που κάνει τον γύρο της χερσονήσου και ενώνει τη βόρεια με τη νότια παραλία της Καστοριάς.